ABC Karate

• Ippon – pełny punkt (punktacja stosowana w walce spotrowej)
• Juji – krzyż
• Jodan – strefa górna (głowa i szyja)
• Kake – hak
• Karate-gi – ubiór karateki
• Kai – związek, stowarzyszenie
• Kyoku – biegun, ekstremum, granica
• Kyu – stopień szkoleniowy
• Kata – ćwiczenia formalne (Katsu – jap. metoda reanimacji)
• Keage – kopnięcie prostą nogą
• Kiai – paraliżujący okrzyk
• Kohon – podstawy
• Kumite – walka
• Kiba – jeździec
• Kin – krocze
• Komban-wa – dobry wieczór
• Konichiwa – pozdrowienie popołudniowe
• Kubi – szyja
• Mae – w przód
• Mate – zatrzymać, przerwać (komenda stosowana w kumite)
• Mawashi – okrężnie
• Migi – prawy(a), w prawo
• Morote – podwójne, oba
• Musume – dziewczyna
• Naura – powrót
• Nippon – Japonia
• Neko – kot
• Obi – pas
• Ohayo – pozdrownienie do południa
• Oroshi – w dół
• Oyasumi (-nashi) – dobranoc
• Osu – tak, dziękuję (pozdrownienie)
• Rei – ukłon
• Ryusui – unik
• Renzoku-waza – kombinacja
• Sanshin – trójkąt
• Satori – olśnienie
• Soto- do wewnątrz
• Shiko – zapaśnik sumo
• Shin – prawda
• Shonen – chłopiec
• Sayonara – do widzenia
• Shinden – świątynia
• Sensei – nauczyciel
• Sempai – senior, starszy rangą
• Tamashiwari – test łamania przedmiotów
• Te – ręka
• Tobi – szybować
• Tsuru – czapla
• Uchi – oznacza bądź kierunek na zewnątrz, bądź technikę uderzenia
• Ushiro – w tył
• Ura – odwrotnie, zmiana kierunku
• Ukemi – pady
• Waza-ari – pół punktu
• Yame – patrz: Mate
• Yoko – w bok
• Yasume- – relaks
• Zazen- – medytacja siedząc

Liczebniki

1. – ichi (ić)
2. – ni
3. – san
4. – schi (śi), yon
5. – go
6. – roku (rok)
7. – tsichi (ćits)
8. – achi (ats)
9. – kyu (ku)
10. – ju (dźu)

Powierzchnie blokujące i uderzające

• seiken – pięść
• uraken – odwrócona pięść
• lettsui – pięść „młot”
• yutoken – pięść „głowa smoka”
• hiraken – półzaciśnięta pięść
• nukite – ręka-włócznia
• shuto – zewnątrzny kant dłoni
• haito – wewnętrzny kant dłoni
• shotei – podstawa dłoni
• koken – przegub
• toho – ręka „hak”
• kote – przedramie
• keiko – ręka „dziób ptaka”
• hiji – łokieć
• sokuto – zewnętrzny kant stopy
• teisoku – wewnętrzny kant stopy
• chusoku – poduszka stopy
• heisoku – sklepienie stopy
• kakato – pięta
• hiza – kolano
• atama – głowa

Strojem, w którym karatecy ćwiczą jest karate-gi (potocznie zwane kimono). Jest to biały prosto skrojony i uszyty bawełniany strój. Kimono przepasane jest pasem. Pas jest w odpowiedni sposób związany węzłem, który symbolicznie spoczywa na miejscu skupienia energii fizycznej i psychicznej Hara (środek ciężkości ciała, znajdujący się poniżej pępka).

Ten symboliczny gest oznacza połączenie umysłu i ciała. Pasy posiadają kolory, kolor pasa mówi nam, jaki stopień wtajemniczenia posiada karateka, a zarazem, jaki posiada poziom umiejętności. Kolory nie są przypadkowe. Symbolizują powolny postęp, przechodzenie z jednego etapu do następnego, powolne opanowanie swego ciała, umysłu i emocji.

W karate stopnie dzielimy na uczniowskie kyu (czytaj „kju” – różne kolory) i mistrzowskie (dan, kolor czarny). Kolory te, to według kolejności: biały, pomarańczowy, niebieski, żółty, zielony, brązowy i mistrzowski czarny. Znaczenie kolorów ma podłoże w świadomym podejściu ćwiczącego do celowości treningu i kształtowaniu swej osobowości na drodze karate.

Znaczenie kolorów pasów:

1. Pas biały – stopień czystości. Symbolizuje otwarty umysł, skłonny chłonąc wszystko z otoczenia. Tak, jak białe światło zawiera w sobie całą gamę kolorów. W ten sposób biały symbolizuje potencjał nowego ucznia, który może osiągną każdy cel. Symbolizuje brak umiejętności i doświadczenia w sztuce karate, ale serce jest pełne nadziei, z którego rodzi się pierwszy entuzjazm do trenowania i nauki. Od pierwszego ćwiczenia nieskazitelność białego pasa zanika na zawsze. Biały pas nasiąka potem i stopniowo staje się coraz bardziej przybrudzony, aż do osiągnięcia czarnej barwy,
2. Pas pomarańczowy – stopień stabilności. Wraz z pierwszymi treningami pierwotna biel nabrała pewnych doświadczeń, pociemniała, wchłonęła kurz i pot. Trenujący uzyskuje poczucie równowagi, zaczyna kontrolować ruchy swojego ciała i kieruje nim.
3. Pas niebieski – stopień płynności i umiejętności przystosowania się. Osobowość ucznia nadal daje się kształtować, nie stawia oporu. Adept nabiera płynności i łagodności ruchów, umiejętności dostosowania się do przeciwnika. To także poważniejsza próba panowania nad swoim umysłem, przezwyciężanie niechęci do wysiłku i monotonii treningu
4. Pas żółty – stopień utwierdzenia. Adept zyskuje już umiejętności, którymi przewyższa swoich rówieśników. Rozpiera go energia, żądza sukcesów i wiara w swoje umiejętności. Jest nieokiełznany i poszukuje możliwości sprawdzenia się. Ufny w swoje ciało, często zapomina o psychicznych aspektach sztuki karate.
5. Pas zielony – stopień emocji i wrażliwości. To mądrość i dojrzałość, połączenie impulsywnego żółtego z ogarniającym i elastycznym niebieskim. Towarzyszy mu zrozumienie, że siła bez mądrości i współczucia jest jedynie destrukcją. Zielony jest świadomy swoich umiejętności, ale zaczyna też rozumieć jak wiele jeszcze musi się nauczyć.
6. Pas brązowy – stopień praktyki i kreatywności. Brązowy łączy w sobie cechy pomarańczowego (fizycznego), niebieskiego (duchowego) i żółtego (intelektualnego). Brązowy kolor wyraża poczucie równowagi ciała, umysłu i duszy. Jego posiadacz czuje swoje ciało, bardzo dobrze opanował wszystkie techniki i dzieli się swoją wiedzą z młodszymi. Spokój i jasność umysłu płyną już z doświadczenia. Zachowanie równowagi pomiędzy ciałem i duchem to jego najważniejsze zadanie.
7. Pas czarny – Czarny jest kolorem siły. Tak jak czarny kolor wchłoną wszystkie pozostałe, tak posiadacz czarnego pasa ma w sobie wszystkie cechy poprzednich stopni. Świadomie uzmysławia sobie swoje miejsce na drodze, do doskonalenia jedności ducha i ciała.
   W karate kyokushin stopni uczniowskich kyu jest dziesięć, zdobywa się je od 10 kyu, jako najmłodszego stopnia, do 1 kyu (starszy uczeń) najwyższego stopnia uczniowskiego. Tyle samo jest też stopni mistrzowskich Dan (czarny pas), dodatkowo każdy następny Dan oznaczony jest kolejnym złotym pagonem na pasie. Najniższym stopniem Dan jest 1 a najwyższym 10.

Hierarchia stopni uczniowskich:
10 Kyu – sempai (uczeń) – pomarańczowy pas.
9 Kyu – sempai – pomarańczowy pas z niebieskim pagonem
8 Kyu – sempai – niebieski pas
7 Kyu – sempai – niebieski pas z żółtym pagonem
6 Kyu – sempai – żółty pas
5 Kyu – sempai – żółty pas z zielonym pagonem
4 Kyu – sempai – zielony pas
3 Kyu – sempai – zielony pas z brązowym pagonem
2 Kyu – sempai – brązowy pas
1 Kyu – sempai (starszy uczeń) – brązowy pas z czarnym pagonem

Hierarchia stopni mistrzowskich:
1 Dan – sensei (nauczyciel) – czarny pas z jednym złotym pagonem
2 Dan – sensei (nauczyciel) – dwa złote pagony
3 Dan – sensei (starszy nauczyciel) – trzy złote pagony
4 Dan – sensei (starszy nauczyciel) – cztery złote pagony
5 Dan – shihan (mistrz, nauczyciel nauczycieli) – pięć złotych pagonów
6 Dan – shihan (mistrz, nauczyciel nauczycieli) – sześć złotych pagonów
7 Dan – shihan (mistrz, nauczyciel nauczycieli) – siedem złotych pagonów
8 Dan – kodahsha shihan (profesor, mistrz) – osiem złotych pagonów
9 Dan – o-shihan (wielki mistrz) – dziewięć złotych pagonów
10 Dan – daj–shihan (wielki mistrz, założyciel) – dziesięć złotych pagonów

Zdobywanie kolejnych stopni to swego rodzaju podróż – tyle symboliczna, co realna. Każdy wyższy etap to nowe zadania do wykonania i nowe pytania, na które szukamy odpowiedzi, to zdolność rozumienia prawdy o swoich możliwościach, panowanie nad samym sobą, swoją siłą i mądrością.

Jak mawiał Masutatsu Oyama „prawdziwe karate zaczyna się po zdobyciu czarnego pasa. Mistrzem zostaje ten, kto nie zaprzestaje wysiłku w pokonaniu własnych słabości”.

Kihon to trening technik podstawowych. Gdyby karate ująć jako całość złożyłoby się nań trzy nierozłączne, nawzajem przenikające się elementy: kihon, kata i kumite. Podobnie jak dom buduje się od fundamentów, nie zaś od komina, tak w karate, aby przejść do walki, która jest szczytem umiejętności, trzeba najpierw poznać podstawy. Mówi się, iż sercem karate jest walka, zaś sercem walki kihon, czyli techniki podstawowe

Na kichon składają się podstawy (dachi), pozycje rąk (kamae-te), pchnięcia (tsuki), uderzenia (uchi), bloki (uke), nakrycia (tensho), kopnięcia (keri), techniki obrotowe (kaiten-waza), techniki z wyskoku (tobi-waza), techniki walki w leżeniu i przysiadzie (ne-waza), umiejętności padania (ukemi-waza), podcięcia (kari), rzuty (nage).

Podstawy i pozycje karate różnią się od tych jakich używamy w życiu codziennym. Są określone przez możliwości jakie zawiera dana technika i są ściśle uzależnione od jej wymagań. Wiele klasycznych podstaw używanych w treningu przeznaczonych jest do budowania siły nóg i dolnych partii ciała. Warto nadmienić, iż większość klasycznych podstaw stosownych w kihon nie nadaje się praktycznie do walki. W kumite używa się tylko podstaw najmocniejszych, tych które zapewniają maksymalną równowagę i pozwalają na szybkie poruszanie się.

Pięść stanowi najważniejszą powierzchnię uderzeniową w japońskim karate. Wielką wagę przykładać do nauki prawidłowego zaciskania pięści. Nieprawidłowo zaciśnięta pięść, grozi uszkodzeniem ręki podczas uderzenia w worek czy podczas walki. Charakterystyczną cechą karate jest używanie nóg, które są dużo silniejsze od ramienia. Ogólnie przyjmuje się, iż noga posiada trzy razy większą moc niż ramię.

Początkujący często tracą równowagę w trakcie pierwszych kopnięć. Trzy klucze do jej opanowania to: utrzymanie środka ciężkości w osi ciała, właściwy balans biodrami, wykonywanie kopnięć z dużą szybkością, z jednoczesnym cofnięciem nogi natychmiast po wykonaniu ataku. Karateka musi troszczyć się o swoje ciało, gdyż staje się ono dla niego środkiem walki, a metodą, która zmienia pięści i stopy w środek walki jest właśnie kihon.

Kata to z góry przygotowane formy demonstrowania ataku, obrony i kontrataku.Mas. Oyama twierdzi, że aby zrozumieć kata trzeba myśleć o karate jako o swego rodzaju języku. Techniki karate interpretować można jako litery alfabetu, kata będą odpowiednikami wyrazów i zdań, kumite będzie analogiczne do rozmowy. Wszystkie style karate, zarówno chińskie, jak i japońskie zawierają kata jako ogólną część treningu. W niektórych stylach liczba kata dochodzi do 50 (Shotokan), w niektórych około 15 (Kyokushin, Gojuryu).

Trzeba tu wspomnieć o jednym z głównych motywów stworzenia ćwiczeń formalnych-kata. Pozwalających na wykonanie technik w ruchu w pełnej formie i sile. W karate, w odróżnieniu od judo, tylko niewiele technik może być zaprezentowanych z pełną siłą, bez obawy fizycznego uszkodzenia partnera – kata pozwalają wypełnić tę lukę. W kata ćwiczący zmuszony jest stosować bardzo wiele różnych postaw i technik, pozwalając na osiągnięcia dużego stopnia zaawansowania w wykonywaniu ich i wszechstronności. Niektóre z ćwiczeń formalnych są proste i krótkie, inne długie i bardziej skomplikowane. Niektóre kata przeznaczone są do ukazywania szybkości, inne do podkreślania i ćwiczenia specjalnych metod oddychania.

Trzeba pamiętać, iż kata są wyrazem sztuki karate-do, bez których karate byłoby tylko wydajną metodą walki. Początkowo kata należy ćwiczyć wolno, beż siły, aż do osiągnięcia wzorowej poprawności. Gdy osiągniemy ten stan stopniowo zwiększamy siłę każdej techniki, równocześnie zmniejszając czas wykonywania poszczególnych technik, a tym samym całego kata.

Pierwotnie walka w karate była konfrontacją na śmierć i życie, takie były bowiem realia w których karate powstało i takie życiowe potrzeby przed nim stawiano. Nie było więc w tej walce żadnych ograniczeń typu strefy wyłączone z ataku, zakazanych uderzeń czy markowania ciosów i wydaje się to być naturalne, jeśli zważyć, iż napastnik, przed którym bronił się adept karate musiał być co najmniej skutecznie obezwładniony aby swojego ataku dalej nie kontynuował.

Stare sztuki walki pozostały na arenie, lecz w nowej szacie. Ze staro japońskiego ju-jitsu powstało judo, z walki samurajskim mieczem ken-jitsu narodziło się kendo, z karate-jitsu -karate-do. Naczelną myślą przy przepełnieniu tych dyscyplin duchem Zen, było stworzenie płaszczyzny sztuki dla praktyki powyższych metod walki. Walka stała się inna. Już nie dewastacja, ale bezpieczeństwo przeciwnika stało się naczelnym motywem przy ustalaniu zasad konfrontacji. W judo pojawiła się mata, w kendo ostra katana została zastąpiona bambusowym shinai. A karate? Problem właściwie pozostaje właściwie otwarty do dnia dzisiejszego.

Różnie wygląda dziś konfrontacja w poszczególnych stylach karate. Albo dopuszcza się ataki na głowę i szyję, zakładając jednak, iż uderzenia nie powinny dochodzić do ciała przeciwnika, ale muszą być precyzyjnie zatrzymane przed celem (Shotokan), albo stosuje się ochraniacze na tyłów, dopuszczając na uderzenia i kopnięcia, a głowę wyłącza się jako cel ataku (Tea Kwon-do) czy też ubiera się walczących w plastikowe hełmy, rękawice i protektory, dopuszczając atak na głowę i korpus, ręką i nogą z pełnym kontaktem (Full-contakt karate).

A jak wygląda walka w kyokushin karate? Jiyu-kumite (wolna walka) jest najbardziej zaawansowaną formą karate. Twarz, szyja kręgosłup, genitalia, stawy są wyłączone jako cel ataku. Jest to logiczne, jeśli zważyć, iż w Kyokushin stosuje się -na odpowiednim szczeblu przygotowania- pełny kontakt, bez wykorzystywania ochraniaczy.

Istnieje duża różnica między walką Budo Karate a zawodami sportowymi. W praktyce okazuje się, że zawodnik osiągający sukcesy sportowe niekoniecznie musi być dobry w wolnej walce. Nie należy zapominać, że powinno się dążyć do szczytu umiejętności w karate, którym jest walka Budo Karate, a także doskonałość-pozwalająca na walkę, niezależnie od rodzajów przepisów. W swej fizycznej manifestacji karate jest przede wszystkim systemem bez broni, a wysoki stopień doskonałości w wolnej walce jest tutaj podstawowym celem.

Bez rozwoju tych umiejętności karate staje się zaledwie walką z cieniem lub tańcem. Dokładne zrozumienie podstawowych technik i precyzyjne opanowani kata, są niezbędne przed przystąpieniem do walki -umożliwiają bowiem doskonałą kontrolę ruchów ciała i zachowanie równowagi podczas wykonywania technik. Należy rozwijać u ćwiczących niezwykle potrzebne zrozumienie zasad treningu (czasowania) i zachowania dystansu oraz kontroli siły, szybkości i dokładności technik.

Oto co mówił o Jiyu-kumite M. Oyama:”Karateka musie zdawać sobie sprawę, że wchodzi teraz w najtrudniejszą fazę treningu i musi być zdolny do skupienia swej uwagi na wielu aspektach – w tym samym czasie. Na przykład musi być zawsze świadomy najbardziej drobiazgowych szczegółów dotyczących przeciwnika: jego sposobu oddychania, stylu ataku i obrony, jego równowagi, szybkości ruchów i momentów, kiedy jest najbardziej odsłonięty i zabezpieczony przed ciosem. Oczywiście w tym samym czasie trzeba się koncentrować nad własnym planem obrony i ataku. W Kyokushin Karate dużą wagę przyjmuje się do umiejętności przyjmowania ciosów i zadawania ich z maksymalną siłą, nie przywiązuje się wagi do finezji technicznych wychodzących z poglądu, że w walce realnej są one nie skuteczne…”

Większość ludzi uważa, że trzeba użyć jakiejś tajemnej siły, aby zwykły śmiertelnik mógł rozbić deskę, kamień lub wielką bryłę lodu – używając do tego gołych rąk ! W taki sposób ludzie widzą tameshiwari.

W rzeczy samej, aby złamać gołą ręką nie potrzeba żadnych tajemnych mocy. Ciało ludzkie nie jest stworzone do łamania desek czy kamieni. Mimo to drogą wieloletniego treningu technik, szybkości i maksymalnej umysłowej koncentracji możliwe są niewiarygodne wyczyny.Tameshiwari są ważnym elementem treningu na poziomie mistrzowskim, bardzo popularne było ucinanie gołą ręką szyjki butelki.

Podczas zawodów zawodnicy przystępują do próby tameshiwari, łamiąc sosnowe deski (30x 20 x 2,5 cm) czterema różnymi technikami: seiken (pięść), shuto (kant dłoni), empi (łokieć), kakato (pięta). Rekord złamanych desek należy do Akiry Masudy, ustanowiony w 1984 roku, złamał 6 desek – seiken, 7 desek – empi, 8 shuto oraz 8 desek kakato; razem 29 desek.